ارائة شاخص‌های تفکیکی ارزیابی عملکرد برای عوامل سازه‌ای و بهره‌برداری شبکه‌های آبیاری

محدودیت‌های ارزیابی تفکیکی عملکرد شبکه‌های آبیاری در تعیین میزان اثربخشی عوامل سازه‌ای و بهره­برداری، از مشکلات مهم ارزیابی در شبکه‌ها و ارائة گزینه‌های بهبود آن به شمار می­آیند.  تحقیقات در زمینة ارزیابی عملکرد شبکه‌های آبیاری، عوامل سازه‌ای و بهره‌برداری را عمدتاً به­صورت توام در نظر گرفته و در پاره­ای موارد که سعی در ارائة شاخص‌ها به‌صورت تفکیکی کرده‌اند، شاخص‌های ارائه­شده قادر به تفکیک تاثیرات دو عامل سازه‌ای و بهره‌برداری، به نحو مطلوبی نیستند.  در این تحقیق، شاخص‌های ارزیابی عملکرد از دیدگاه عملیاتی و توزیع آب به گونه‌ای تعریف شده‌اند که قادرند تاثیر مسائل فیزیکی را از مسائل بهره‌برداری جدا و سهم هر یک از این بخش‌ها را در عملکرد کل تعیین کنند.  با توجه به اهداف عملیات بهره‌برداری در کانال‌های آبیاری و تاثیرات متقابل سازه‌ای و بهره‌برداری بر آن، شاخص‌های ارزیابی برحسب عمق جریان، دبی جریان برنامه‌ریزی­شده یا مورد توافق، و تغییرات زمانی و مکانی آنها به تفکیک عوامل موثر سازه‌ای و بهره‌برداری تدوین شده‌اند.  با توجه به اهمیت زمان‌بندی اجرای عملیات بهره‌برداری و میزان انعطاف‌پذیری شبکه در پاسخگویی به نیاز مشترکان، شاخص‌هایی برای این دو مقوله نیز تعریف شده‌اند.  سپس یک برنامة بهره‌برداری برای کانال E1R1  شبکة دز، با استفاده از شاخص‌های ارائه­شده با روش شبیه‌سازی با مدل ریاضی ICSS، ارزیابی شده‌است.  پس از ارزیابی عملکرد کانال، توسط شاخص‌های تفکیک­شدة سازه‌ای و بهره‌برداری، راهکار بهبود نیز شبیه‌سازی­شده نتایج آن، میزان اثربخشی گزینة اصلاحی را در شاخص‌های تفکیکی نشان داده‌است.  نتایج آزمون مورد نظر نشان داد که شاخص کمبود عمق کل کانال، سازه‌ای و بهره‌برداری به ترتیب 78، 90، و 86 درصد بوده است.  شاخص کفایت بهره‌برداری 90 و کفایت سازه‌ای 94 درصد بوده است که موجب شده شاخص کفایت کل کانال 96 درصد به‌دست آید.  با اجرای گزینة اصلاحی شاخص‌های کمبود عمق بهره‌برداری، سازه‌ای، و کل به ترتیب حدود 12، 6، و 18 درصد و شاخص‌های کفایت بهره‌برداری، سازه‌ای، و کل به ترتیب حدود 9، 4، و 13 درصد بهبود می­یابند.  نتایج بیانگر آن است که شاخص‌های پیشنهادی می‌توانند ابزاری مناسب در ارزیابی تفکیکی عملکرد کانال‌های آبیاری و تعیین اولویت گزینه‌های بهبود فیزیکی و بهره‌برداری در شبکه باشند.